Świot ciśnie do przodku coroz gibcyj. Wszyjsko naôbkoło nos zmiynio sie tak wartko, że niyroz niy idzie sie pochytać w nowinach. Ciynżko utrzimać taki zdrowy balans miyndzy tradycyjōm i historyjōm, a modernym, wartkim światym. I tyko sie to wszyjskich tajli żywobycio, tych fest wożnych na Ślōnsku tyż – roboty, szpasu, godki. My wierzymy, że Ślōnsk i Ślōnzoki umiōm – a podug nos muszōm – tyn balans znojś, coby we modernej teroźniości fōngować.
Czamu to pisza? Tela razy my sie już naczytali a nasuchali, że chocioż kludzymy zajta po ślōnsku i starōmy sie, coby noleżnie prōmować naszo godka i hajmat, to “my i tak niy sōm echt Ślōnzoki”. Czasym pokazowały sie ku tymu argumynty tak kuryjożne, że za wiela niy ma ani co ô nich pisać – choby tyn, że “Julia niy ma echt Ślōnzoczka, bo niy ma rubo i niy zaglōndo bez pōł dnia bez ôkno”… No a roz za kedy jakoś baba abo chop tak nōm dowodzi ta nasza “niyślōnskość”, że ôroz my sōm radzi, że takimi “echt Ślōnzokami” – jak podug ôd nich definicyji – my niy sōm.
Niy zoleży nōm na takim tytule, naprowda. Ale myśla, że werci sie, cobyście uwidzieli pora argumyntōw ze ślōnskij internecy. I sami se ôfyn pedzieli, co je w tej cołkij ślōnskości naprowda wożne.
Jaki je echt Ślōnzok?
My by chcieli, coby teroźny Ślōnzok to bōła persōna, kero mo w zocy swōj hajmat, tradycyje, godka. Coby my byli ludziami ôdewrzitymi na inkszych, robotnymi, zocnymi, ajnfach dobrymi. Coby my pamiyntali ô tym skōnd my sōm i fto my sōm. Zawdy. Yno tela i aż tela.
Jaki echt Ślōnzok niy ma?
Je masa znakōw, kere bez dugie lata, aż do dzisiej, ludzie przipasowujōm do kōnkretnych nacyji. Roz sōm to szpetne sztereotypy, na kere te nacyje bez stolecia robiyły, a roz cosik miyłego, co kajś sie ukulało i tak tyż fōnguje teroźnie. Pora je tyż idyji, kere bierōm sie ze powiadoczkowej rzici, a kerych ludzi używajōm skuli swojigo leserstwa, zawrzicio na świot, zowiści a inkszych powodōw. Chcōm być ajnfach lepsi jak inksi, ale nic ku tymu niy robiōm. Beztōż ôd nich “bycie lepszym Ślōnzokiym” ôpiyrajōm na bele jakim żywobyciu i prowdach sprzed stu lot.
To, co jymy, niy robi z nos Ślōnzokōw
“Fajny tyn recept na wygańsko rolada, yno czamu go wciepujecie na ślōnskigo bloga?“. “Szpajza bez jajec? Możnej i dobro, ale co ôna robi na ślōnskij zajcie?!“. Takich bajszpili mōmy fol. Tōż suchejcie, to bydzie ciynżkie: to, co mōmy na talyrzach, niy robi z nos Ślōnzokōw! Naprowda, skuli wōsztu na śniodanie a piwa na wieczōr niy bydymy lepszymi ludziami. Jodło niydobre dlo naszego zdrowio niy robi z nos szpecōw ôd ślōnskij godki. Logiczne, pra? No niy dlo wszyjskich. I zaro godōm – grincojg a woda kożdy dziyń tyż naszego hajmatu niy polepszy.
Tradycyjny niydzielny ôbiod z klyjzami a roladami, szpajzy a kopy na weselach, brōłtzupa na wieczōr w piōntek – to sōm wszyjsko szumne, tradycyjne, echt ślōnskie maszkety. Trza sie ô nie starać, idzie roz za kedy uwarzić, spamiyntać recepty. Ale niy godejmy, że bez fetu na talyrzu niy idzie być dobrym Ślōnzokiym, dobre? I że jak pojymy szinki a kyjzy na śniodanie w sobota, to bez cołki weekynd bydymy echt Ślōnzoki.
Tōż na nastympny roz, jak uwidzicie szwagra abo teścia, kery bez lata bōł ruby, a terozki je szlang i na śniodani jy haberfloki a popijo apluzinowym zaftym abo kery na gyburstagu u ciotki niy pije gorzołki, a we plac torty maszkeci szałot z ôwocōw, to niy rzejcie sie śniego, dobre? Bo to, że niy chce ôstawić swojich bajtli a wnukōw zaro po abrahamie skuli hercszlagu niy znaczy, że żodyn śniego Ślōnzok. Taki chop ajnfach niy ma miechym piźniynty i mo w zocy swoje żywobycie i czyrstwość, a w tym nic śmiysznego niy ma.
To, skuli czego mōmy szpas, niy robi z nos Ślōnzokōw
Dejcie pozōr, szok: suchanie ślōnskich szlagrōw niy zmiynio nōm gynōw na bardzij Ślōnskie! Toć, jak ftoś richtich mo je w zocy i fajnie sie mu do nich tańcuje, to niych se puszczo TVS choby i bez cołkiy dziyń. Yno jak keryś ôdpoli potym Andrea Bocelligo, Jamesa Bay’a abo inkszego Taco Hemingwey’a, to niy godejcie mu, że co śniego za Ślōnzok, jak niy sucho szlagrōw. Szłoby?
Snooker bez noc? NBA do rana? Chorzi ludzie! Echt Ślōnzok yno na fusbal zaglōndo, pra? Abo czasym na siata a skoki. Yno Małyszowi niy śmi kibicować, trza Schmittowi! Bo jak we kōnkursie niy ma Ślōnzoka, to trza być za Niymcami i bele niy za Polokami, pra? Tōż tukej prziłażymy do nastympnego pōnktu…
To, że szpetnie godōmy ô Polokach, niy robi z nos Ślōnzokōw
– Narodowość? – Ślōnzok! – A druga? – Pisz pan “Niemiec”, proszę pana, byle nie Polak!
Toć, a to wszyjsko pedziane perfekt polskim. To je głymbszy problym, skirz kerego trza by bōło szrajbnyć ôsobny artikel (do kerego jo niy czuja sie doś mocny). Tōż werci sie pedzieć cosik roz, a do porzōndku – godanie szpetnie ô Polsce, a superowo ô Niymcach, tyż niy zrobi z żodnego lepszego Ślōnzoka. Gynau jednako jak chwolynie Italianerōw a pierōniynie po Austrijokach niy sprowi, że bydymy lepszymi fatrym, ujkami a potkami.
Fest czynsto to idzie we internecy uwidzieć, jak keryś chce być “bardzij ślōnski”. Skirz tego do swojich kōmyntorzy ciśnie niymieckie worty. Beztōż czytōmy potym zdania choby: “U nos niy ma jak w Dojczland, tamek sōm nojlepsze arbajt i essen!“. A pora linijek dalij te same persōny dopisujōm:
– Ty niy piszesz po Ślōnsku, bo szrajbłeś “pies”!
– A tōż jako to mo być inakszyj?
– Eee.. Aaa… No “hund”!
Toć, przeca kożdy godo, że mo na placu “kociki a hundy“, pra?
Tukej werci sie tyż spōmnieć ô szpetnym ślōnskim nacjōnaliźmie. “Pierōńskie gorole!” i “Gorole raus!” to yno dwa nojczynstsze bajszpile szpetnych, bezsynsownych tekstōw, kere idzie trefić we internecy. Keby kōmu bōło mało, to jedni rychtujōm, a inksi kupujōm z takimi hasłami klamoty abo szklōnki…
A potym wszyjscy roz na rok wyłażōm z dōma cołkōm ferajnōm, ôblykajōm sie we czorno-czerwōno-żōłto fana (bo żōłto-modrej gynau niy znodli) i ryczōm “Oberschlesien!!!“. I w te pora minut wciepujōm do hasioka cołki rok roboty roztōmaitych ludzi, kerzi ô nasz hajmat a godka richtich sie starajōm. Przōnie hajmatowi? Ja! Niynowiść do inkszych? Nikyj!
To, kaj miyszkōmy, niy robi z nos Ślōnzokōw
Roztōmaicie sie trefio. Jednymu zawrzōm gruba, inkszymu hōta, a trzecimu gyszeft. Niyroz ciynżko je znojś nowo robota u sia, kajś wele chałpy. Tōż coby wszyjsko sie jakoś kulało, trza za robotōm rajzować. Roz do wiynkszego miasta, a roz do inkszego landu. Wtynczos to, że sie robi we Lōndynie, w Belinie, abo we Bytōniu niy mo żodnego znoczynia w tymacie bycia Ślōnzokiym. Tref i cufal niy zmiyniajōm tego, wiela czowiek je wert.
Znōm Ślōnzokōw ze Sosnowca, naprowda. Znōm Goroli z Rybnika, forgot. Sztela narodzin abo teroźny adres to sōm przeca yno jakieś informacyje, a wożne je to, fto jakōm je persōnōm.
To, jako zarobiōmy, niy robi z nos Ślōnzokōw
“Fater grubiorz, do porzōndku chop, a ty kedy sie rychtycznej roboty chycisz?“. To je takie ślōnskie zdanie-klasyk. Wielce wic, ale tak po prowdzie to wbito jegła. Tōż suchejcie: to, że pod Ślōnskiym bōło i je masa wōnglo, a bai to, że fol naszych starzikōw, ujkōw a ôjcōw robiyło na grubach, niy znaczy, że jak terozki naszo genyracyjo robi tyż przi laptopach abo w geszeftach, to z nos wszyjskich już niy bydōm Ślōnzoki. To, że “w robocie trza sie ciynżko narobić” to już downo niy ma prowda. Trza być robotnym, toć! Ale jak sie keryś niy marasi abo niy dźwigo, to niy znaczy, że mu czegoś chybio.
To, jako sie ôblykōmy, niy robi z nos Ślōnzokōw
Westa na beztydziyń? Hut? A czamu niy? Toć, że zaro sie pokoże jedyn z drugim we flanelowych hymdach abo za dugich dżinsach i nagodo Wōm, że echt Ślōnzok to by sie tak nikyj niy ôblyk, ale jakie to mo znoczynie? Powiym Wōm – żodne. Niy mōmy prziwyku choby Bajeroki, coby łazić w niydziela we tradycyjnych łachach (a żol), tōż chocioż niy rōbmy ze cniwych klamotōw symboli ślōnskości.
I to sie tyko niy yno ôblyczki, ale i cołkigo staranio sie ô sia. Byzuch u golocza co dwa tydnie, trynowanie na siłowni dziynnie, sznupanie za taszōm pod farba sztrzewikōw – to niy ma “niyślōnskie“, chocioż masa ludzi prōbuje nōm tako idyja wciś. Nojwożniyjsze, coby sie kożdy fajnie czuł sōm ze sobōm.
Ślōnsk musi być moderny, coby mōg zetrwać. Jak my, nasze prziwyki, godka i podynście do żywobycio niy bydymy sie zmiyniać, to świot nōm uciecze i ôroz sie ôkoże, że w tym teroźnym świecie niy ma dlo nos placu. Abo jak je, to w skansynie. Toć, trza sie starać ô nasze tradycyje a historyjo, niy przepōminać fto my sōm, ale trza ciś do przodku. I jo wierza, że my to wszyjscy szafnymy.
Przikwolosz abo niy? Nazdej nōm!
👉 Skōmyntuj na Facebooku 👈
