Stolica Toskanije to sztela, w kerej ôbmiyłujecie sie ôd piyrszego bliku. I to niy sōm prōzne worty, bo sprawdzilimy to na swojij skōrze. Tela, że nasze uczucie do Floryncyji rozektało – jak sie wejrzi na to, wiela my tamek byli – raczyj choby znōmość na imprezie, jak choby turnusowe przocie na kolōnijach. Krōm tego, jak terozki se myślymy ô Italiji, to Floryncyjo mōmy ôroz przed ślypiami. Toć zaro kole Rzymu i Neapolu.
Powodōw, skirz kerych werci sie podziwać na te miasto je niy piynć, a nojmynij piyńćset. Ale dzisiej scymy pokozać Wōm te głōwne, kere majōm nojwiynkszy wpływ na to, jak my ta sztela spamiyntali. Wejrzijcie czamu zwiydzanie Floryncyji to je jedna ze nojlepszych rajzowych idyji, jakie kejsik prziszły nōm do łepy.
Powōd 1: Kōnszt i baukōnszt
Przewodnik turystyczny abo dobrze szrajbniynty post na blogu (gynau taki jak tyn 😉) śmiało śmi fōngować jako handbuch do historyje italijskigo baukōnsztu. Miasto je zaprojektowane i postawiōne we sztilu renysansowym. A tak po prowdzie, to gynau we tym mieście italijski renysans sie w ôgōle narodził. Skirz byzuchu we Firenze już nikyj niy bydymy mieli problymu ze poznaniym tego sztilu.
Miasto je szykowne i snōżne, ale i kameralne i klimatyczne. Ôd stawiyń aż bije klasa i powob, a place i uliczki prziôbmojōne rzeźbami i malunkami aż sie proszōm ô cykniyńcie im bildu. Sōm szpacyr po mieście nasporzo artystycznie, a byzuch we ôbranych galeryjach yno potyngujōm tyn efekt.
Na co sie werci podziwać: Dlo fanōw kōnsztu ôbowiōnzkowo je Galleria degli Uffizi, uwidzicie tamek m.in. hyrsko “Wynus ze Urbino” malyrza Tycjana abo “Wiosna” Botticelliego. Problymym we tym przipodku może być blank dugo raja do wlyziynio. Ajntryt kosztuje 8€, ale rezerwacyjo (bez telefōn, interneca abo ôsobisto) to ekstra 4€ – chocioż niy ma tukej gwarancyje, że niy bydziecie musieli doczkać. Cołkiym fajnōm alternatywōm dlo niyzetrwałych umi być Museo dell’Opera del Duomo, z kerego zdjyncia mocie pod spodkiym.
Powōd 2: Miara perfekcyjno
Baby na zicher pedzōm, że miary perfekcyjnej niy ma. Że nikyj niy do sie trefić takigo cymbolika klajdu. My za to, jak godōmy ô mierze miasta, myślymy, że perfekcyjo we świecie je.
Stolicy Toskanije na isto niy idzie mianować miastym malućkim, dyć pomiyszkuje samek przeszło 360 tauzynōw Floryntczykōw. Ale wszyjskie nojbardzij zwiedowne atrakcyje leżōm niydaleko ôd sia, na terynie wpisanego na lista erbowizny UNESCO Centro storico di Firenze, skuli czego idzie je wszyjskie zapoznać przi łażyniu po mieście piechty. A szpacyry, jak wiadōmo, wpływajōm pozytywnie niy yno na stan naszego zdrowio i portōmela, ale tyż zezwalajōm pozoziyrać na kożdo sztela akuratnij. Powōniać italijskij kuchnie przi drōgach i posuchać jako sie wadzōm Italianery. Ajnfach – wejrzeć jakie te miyjsce naprowda je.
Społym ze GoogleMaps policzylimy, że zrobiynie kōłka dugigo na 8km starczy, coby podziwać sie na nojlepsze sztele we Floryncyji. Znaczy to, że we wygodnych sztrzewikach idzie bez lotanio pozoziyrać na miasto bez jedyn dziyń. A jak sie ku tymu weźnie byzuch na wiyży i pora pauzōw na wino i futer, to sie ôkoże, że trzi dni na Firenze to je tak gynau. Jeszcze ô sztrzewikach – jak przepōmnieliście wygodnych, to we Floryncyji se takie bez problymu kupicie.
Na co sie werci podziwać: Jednym ze szildōw i nojpiykniyjszych punktōw miasta je Ponte Vecchio – nojstarszy floryncki most, terozki baza jubilerskich geszeftōw i złotniczych werkszteli. Piyrszymi ôbiektami na Moście Złotnikōw były geszefty rybne i miynsne, a dziepiyro we 1593 princ Ferdynand I zadecydował ô ôd nich wyciepaniu i postawiyniu tamek spōmnianych werkszteli. Werci sie tyż wiedzieć, że Ponte Vecchio to je yno jedyn taki most we Floryncyji, kery sie niy ôbulił bez II wojna światowo. Miny pod niego podciepali, ale nimieckie wojsko niy siōngło zdetōnować.
Powōd 3: Landszafty
Ôsobliwie te, kere widać ze Piazzale Michelangelo postawiōnego na gōrce. Zdjyncia gynau z tej szteli sōm na wszyjskich szkartkach pocztowych i ôbkłodkach przewodnikōw, wejrzeć idzie kej na cooołko Floryncyjo. Dlo posilynio efektu, w czasie byzuchu grać Wōm bydōm italijscy artyści, a na schodach umicie bez sztresu pokosztować toskańskigo wina.
Kuknyć z wiyrchu na miasto idzie tyż ze dwōch fantastycznych florynckich szteli landszaftowych – wiyrchu Zwōnicy Giotta (Campanile di Giotto) i znad bani Katedry Santa Maria del Fiore (Duomo). Cudny landszaft i świadōmość rychtycznej srogości katedry ôbsprawiajōm, że niy sce sie slazować na dōł.
Powōd 4: Źdrzōdło italijskij kultury
Niccolò Machiavelli – znocie chopa? Niy? Okej, to sztyjc idzie wyboczyć. Ale Dante Alighieri to już znōmy klang, pra? Tōż gynau tymu miyjscu, galantnej Floryncyji, Italianery sōm ôdwdziynczni za srogo tajla tego, fto ôni sōm, czymu przajōm, jako sie ôblykajōm i po jakimu godajōm. Petrarch, Boccaccio i spōmniany Dante – to ôni zaczli pisać we godce inkszej, jak łŏcina. Szkryflali po toskańsku. Jakby tego było za niywiela, to we Floryncyji narodziła sie ôpera. Niy jakoś kōnkretno, yno cołko idyjo ôpery jako formy kōnsztu. No i Gucci, jedyn ze nojbardzij hyrskich projektantōw mody na świecie. Ôn tyż bōł Floryntczykiym.
Ale pōdźcie yno jeszcze na chwila nazod do spōmnianej toskańskij godki…
Powōd 5: Dialekt
Pisarze, ô kerych na wiyrchu my pisali, tworzyli po toskańsku. Tōż we jynzyku, kery terozki je dialektym, a kery tak po prowdzie bōł musterym pod godka Italijsko tako, jakōm godo sie teroźnie. Toskański ôstoł uznany za ôficjalno godka pomiyszkańcōw Bōny Apenińskij po drobnych przerōbkach. To wzyjsko brzmi fest znajōmo, pra?
Gwary, etnolekty, dialekty i inksze ôdchyły ôd jynzykowych normōw to cosik, na co my zawdy dowōmy pozōr. Floryntczycy inakszyj godajōm np. „c” – we plac „k”, u nich słychać „h”. Majōm tyż grupa swoich wyrazōw, blank inkszych jak we typowej godce italijskij. Beztōż my by pomyndykowali dugszo chnedka, zaczym ôpowożylibymy sie na nauka italijskigo we stolicy Toskanije. Ale – gynau jak we przipodku ślōnskigo – jak mocie tamek miyszkać abo rajzować czynścij, to lokalni pomiyszkańcy na isto bydōm mieli w zocy Waszo garōwa wciśniynto we poznanie Fiorentino.
Podoboł Ci sie nasz tekst ô Floryncyji? A mōno czego chybło?
Napisz ô tym we kōmyntorzu na Facebooku!
Bezmaś kożdy kōmyntorz snoży ślōnski luft ze smoga. 😉
