We syrcu Ślōnska – zwiydzōmy Nikiszowiec

przez bele kaj
Nikiszowiec, Katowice, Śląsk - bele kaj, blog podróżniczy po śląsku

Keby Ślōnsk mioł se ôbrać terozki stolica, yno niy tako ôficjalno ze regiyrōnkiym i roztōmaitymi amtami, yno bardzij rōmantyczno i bliższo ludziōm, kaj nasz hajmat idzie nojlepij spokopić, kaj na ślōnskość idzie sie podziwać i wywōniać jōm w lufcie, to musiałoby to być tukej. Yno na katowickim Nikiszu. Bo gynau tukej piko ślōnskie serce.

Nikiszowiec to nastympno sztela na Sztrece Zabytkōw Techniki, kero nawiydzilimy bez ôstatnie tydnie. Gańba, że tak niyskoro. Kuknijcie tyż na pora inkszych placōw na tej sztrece, ô kerych już my szkryflali: Browar w Tychach, Familoki we Czyrwiōnce i Banka w Rudach.

Nikiszowiec, Katowice, Śląsk - bele kaj, blog podróżniczy po śląsku

Cołki żywot na Nikiszu

Te hyrskie ôsiedle robotnicze postawiōne ôstało dlo bergmōnōw z gruby “Giesche” we 1911 roku skirz tego, że na niydalekim Giszowcu napoczło chybiać już miyjsca. Tōż grubiorze ze familijami zaczli sie po leku kludzić na Nikisz. Potym, postrzōd tych wszyjskich czyrwōnych cegłōwek i wele spōmnianej już gruby, dzioł sie cołki ôd nich żywot. Na Nikiszowcu sie robiyło, fajrowało i dychało.

Do dzisiej miyszkajōm na tym ôsiedlu cołkie familije. Dyć te srogie, pierszczyniowe bloki, chocioż tak wyjōntkowe, to z downiyjsza sōm familoki, tōż stawiynia dlo fatrōw i mamulek z bajtlami. Ale tera na Nikiszu niy miyszkajōm już yno grubiorze. Trefić idzie tukej i informatykōw, i malyrzy, i geszefciorzy. I bezrobociorzy. I tych z idyjami, i tych ze pretynsyjami. Z rana ôtwiyrajōm ôni wszyjscy fynstery, coroz czynścij już niy drzywianne, a plastikowe. A jak majōm fraj, to mynij grajōm już w szkata ze sōmsiodami, a wiyncyj w pokera ze kamratami z internecy. Ale naprzociw tym wszyjskim zmianōm, ślōnski duch tukej ôstoł. I foluje akuratnie kożdy kraiczek tego miyjsca.

Srogi plan braci Zillmann

Za to, jako wyglōndo Nikiszowiec, ôdwdziynczni muszymy być dwōm braciōm –  baumajstrōm Ymilowi i Georgowi Zillmannōm, kerzi takie ôsiedle se umiynili i wachowali, coby gynau podug ôd nich planōw ône stanyło. To skuli nich pokozało sie kole 1000 miyszkań, a ku nim ekstra park, stawiynia biurowe, kōmpielnia ze kotłowniōm i epny kościōł. I to wszyjsko na 200 tysiōncach metrōw kwadratowych ôsiedlo. Dalij fōngowały tyż policyjo, geszefty, pradelnia i szkoła. Tōż ajnfach wszyjsko, czego trza bōło do życio dlo przeszło 8 tysiyncy ludzi.

Nikiszowiec, Katowice, Śląsk - bele kaj, blog podróżniczy po śląsku

Historyjo Nikiszowca i ślōnskie rozwogi

Ô katowickim ôsiedlu idzie pedzieć, że je sercym Ślōnska tyż skuli historyje. To gynau na Nikiszowcu ludzie przeżywali bez dugie lata te same rozwogi, jakie dzisiej mo masa Ślōnzokōw. Toć, przōdzij niy szło se zezwolić na tela, na wiela my mogymy i czasy były bardzij przikre, ale pytania zadowōmy se jednakie: Fto my sōm? Ślōnzoki? Ślōnzoki polskie abo niymieckie? A możnej Poloki my sōm abo Niymce? Abo polskie Niymce? Niymieckie Poloki? itd. I tak jak 100 lot do zadku, tak dzisiej sztyjc prōbujymy na te pytania ôdpedzieć, bo ftoś tam na wiyrchu larmuje i sie ôdpedzynio u nos dopōmino, a my sztyjc ôdpedzieć cudzym niy umiymy, chocioż kożdy z nos już downo na te wszyjskie pytania ôdpedzynia zno.

Ludzie Nikisza leko nikyj niy mieli, bo ôd nich ôsiedle to sztyjc bōł i je fest pōmatlany miszōng. Tak jak dzisiej miyszajōm sie tamek Hanysy z Gorolami, tak 100 lot do zadku bōło jednako. We takim roku 1921 na przikłod, we wielim welōnku na tymat skuplowanio Ślōnska z Polskōm, na Nikiszu welowało bezmaś 2618 ludzi. 672 chciało, coby nasz hajmat ôstoł w granicach Niymiec, a za skuplowaniym z Polskōm bōło 1946. Jak idzie uwidzieć po numerach – te ôsiedle nikyj niy bōło lite, jednako choby cołki Ślōnsk downij i terozki.

Nikiszowiec, Katowice, Śląsk - bele kaj, blog podróżniczy po śląsku

Nikisz ze suchawkami na uszach

Wiyncyj ô fest bogatej ale i pōmatlanej historyji ôsiedlo robotniczego posuchocie przi szpacyrowaniu po Nikiszu ze… suchawkami na uszach! Ślōnsko Ôrganizacyjo Turystyczno slaskie.travel prziszykowała dlo turystōw przileżytość ku łażyniu po ôsiedlu z audio-ôprowodzoczym. Bierecie do rynki taki czorny wihajster, suchawki na uszy, po leku se wandrujecie i uczycie sie nowych rzeczy. Super, pra? Audio-ôprowodzocze sōm fraj, trza yno ôstawić 50zł kaucyji i pokozać wożny auswajs we Punkcie Informacyji Turystycznej przi ul. Rymarskij 4. Te “choby-mobilnioki” idzie se życznōnć ôd wtorku do piōntku miyndzy 10.00 a 16.30 i we sobota ôd 11.00 do 13.30. Zabuchujcie se na tako rajza kole 45-60 minut.

Nikiszowiec, Katowice, Śląsk - bele kaj, blog podróżniczy po śląsku

Atrakcyje Nikiszowca

Na Nikiszowcu ôkrōm czyrwōno-pōmarańczowych chałpōw treficie tyż piykny neobarokowy kościōł św. Any ze cudnymi witrażami Georga Schneidera z Ratyzbōny i zabytkowymi ôrganami braci Rieger ze Krnowa (ślōnsko wieś, dzisiej na terynie Czechōw). Atrakcyjōm je tyż zakłod fotograficzny “Niesporek”, kery stoji na Nikiszu ôd 1919 roku. Naôbkoło znojdziecie pora knajpōw, sklepōw spożywczych, no i gruba “Wieczorek”, kero kedyś mianowała sie “Giesche”, a terozki mo miano po kōmunistycznym działoczu Jōzefie Wieczorku. We spōmnianym Punkcie Informacyji Turystycznej je tyż Ôddzioł Muzeum Historyji Katowic – Dzioł Etnologiji Miasta.

Jako lepij spokopić Nikisz?

Coby lepij spokopić historyjo ôsiedla, posznupejcie se za filmami ôd Ślōnzoka Kazimierza Kutza, kere były na Nikiszu wyônaczōne: Sōl ziymi czornej i Perła we korōnie. Na sōm kōniec kuknijcie se na zajty: zabytkitechniki.pl i katowice.eu kaj znojdziecie jeszcze wiyncyj wiadōmości ô Nikiszu i na facebookowy profil Nikiszowiec – magiczne miejsce skuli aktualnych wiadōmości ô ôsiedlowych wydarzyniach.

Niy bydźcie po zadku, nawiydźcie Nikiszowiec!

Teroźny Nikiszowiec to je skōmplikowano dziylnica, kero sztyjc sie rozfechtowuje. Roztōmaite akcyje choby “Jarmark Na Nikiszu” majōm uformować na ôsiedlu zwarto społeczność, poznać ludzi ze sobōm i zaciekawić ich tymatami kulturalnymi. Wożne je, coby kożdy pomiyszkaniec ôsiedla spokopił, że Nikisz to niy yno cudne stawiynia, ale przede wszyjskim ci, kerzi w nich dziynnie stowajōm z łōżka i siodajōm do wieczerzy. Zdo sie, że po leku sie to wszyjsko udowo i że przi noleżnym podeprziciu Nikisz bydzie z kożdym rokiym bardzij hyrski i modny, a auslyndry bydōm jeszcze chutniyj byzuchować ta gryfno ślōnsko sztela. Niy bydźcie po zadku, nawiydźcie i Wy!


Fajny tekst abo szpetne pierziństwo?
Nazdej nōm na Facebooku!

Inne interesujące teksty:

Ta strona używa ciasteczek oraz zewnętrznych skryptów dla lepszego dostosowania treści do użytkownika. W Polityce Prywatności znajdziesz informacje o tym, jakie ciasteczka i skrypty są używane, oraz jaki wpływ mają na twoją wizytę na stronie. W każdej chwili możesz zmienić swoje ustawienia. Nie wpłynie to na twoją wizytę na stronie. OK Polityka Prywatności